Een moslim mag kiezen voor pijnbestrijding of palliatieve sedatie

“In tegenstelling tot wat veel moslims denken, is er binnen de islam wel degelijk ruimte om in de allerlaatste fase van het leven pijnbestrijding of palliatieve sedatie in te zetten”, zegt Mustafa Bulut in de nieuwste uitgave van Pallium. Bulut is geestelijk verzorger in ziekenhuizen in ‘s-Hertogenbosch en Tilburg.

Behalve geestelijk verzorger is Bulut ook eigenaar van een opleidingsbureau dat gespecialiseerd is in interculturele zorg, OBIZ. Hij verzorgt onder meer scholingen aan ziekenhuispersoneel.

Wat is in die scholingen de belangrijkste boodschap die je aan zorgprofessionals meegeeft?

“Iedereen wil natuurlijk het liefst een lijstje tips and tricks om goede interculturele zorg te verlenen. Ik begrijp die behoefte. Maar helaas, daarmee red je het niet. De belangrijkste boodschap in die scholing is vooral: ‘Ken jezelf’. Hoe denk jij over ziekte, hoe kijk jij naar lijden? Dat is van groot belang in de communicatie. Als jij de visie hebt dat dat een geval van ‘Dikke pech’ is, terwijl je iemand moet verzorgen die  het als ‘Test van God’ ziet, dan mag dat eigenlijk geen drempel vormen in de communicatie. Dat valt nog niet mee, aangezien jijzelf 50% van het contact uitmaakt. Je eigen visie – of je eigen, mogelijk zelfs onbewuste weerstand tegen de visie van die ander – moet je in de praktijk dus zien te neutraliseren. Dat proberen we aan te leren in de scholingen, onder meer met rollenspelen. “

“Wat in de praktijk nog vaak voorkomt is dat een moslimpatiënt pijnbestrijding afwijst, omdat hij helder wil blijven. Met als gevolg: pijn bij die patiënt. Dan helpt het hem echt niet als je gaat zeggen: ‘Doe dat toch niet. Accepteer die pijnmedicatie. Je hoeft niet te lijden.’ Uiteraard kan dat met de beste intenties gezegd worden, vanuit de visie ‘dat lijden niet hoeft’. Maar je ontkent tegelijkertijd ook het belang dat die patiënt aan helderheid geeft. Beter is dus om naar het waarom van die houding te vragen. Belangstelling te tonen. Een gesprek aan te gaan. Overigens wordt er in de islamitische theologie wel wat genuanceerder over dit thema gedacht dan ik in dit voorbeeld benoem. Een moslimpatiënt hóeft niet bij bewustzijn te zijn, hij mag gerust kiezen voor pijnbestrijding of palliatieve sedatie, maar in de praktijk kiest hij er toch vaak voor om bij bewustzijn te blijven. Deze wens wordt vaak door familieleden geuit. In dat geval ga ik in gesprek met de patiënt of familie en vraag waarom zij dit zo belangrijk vinden. Vaak komt het argument naar voren dat dit de patiënt zal helpen de shahada (geloofsbelijdenis) uit te spreken met de hoop het paradijs in te mogen gaan. Ik licht toe dat er in de islam wel degelijk ruimte is om pijnbestrijding of palliatieve sedatie in te mogen zetten en geef hen de veiligheid om die keuze te overwegen. Ik houd uiteraard wel voor ogen dat de patiënt of familie uiteindelijk de keuze maakt, en niet ik. Vervolgens koppel ik dit terug aan de behandelaar en/of de verpleegkundigen, zodat zij dit kunnen meenemen in het zorgproces. ”