Levenseindegesprekken tussen artsen en (ernstig zieke) patiënten moeten vaker en eerder gevoerd worden. Dat is de conclusie die VVD-Kamerlid Ockje Tellegen trekt uit een Zoombijeenkomst met tientallen huisartsen, medisch specialisten en verpleegkundigen over dergelijke gesprekken.
Tellegen nam het initiatief voor de bijeenkomst omdat ze de indruk heeft dat veel mensen deze gesprekken voor zich uitschuiven. Daardoor kunnen onwelkome situaties ontstaan: mensen belanden bijvoorbeeld op het laatst in het ziekenhuis, terwijl ze thuis wilden sterven. Vroegtijdige levenseindegesprekken kunnen wensen over de laatste levensfase naar boven halen. Daardoor groeit de kans dat die wensen realiteit worden. Dit komt de kwaliteit van zorg ten goede.
Politieke agenda
Ook bestond bij Tellegen de indruk dat huisartsen vaak te weinig tijd hebben om levenseindegesprekken te voeren met patiënten uit hun praktijk. Dit beeld werd tijdens zoombijeenkomst bevestigd. “Het is mij duidelijk geworden dat er veel meer aandacht voor die levenseindegesprekken moet komen. Het onderwerp moet hoger op de politieke agenda. Ik ben bezig aan een initiatiefnota om te kijken wat er nodig is om dit gesprek te stimuleren. Welke barrières zijn er die moeten worden weggenomen? Waar hapert het? Welke goede praktijkvoorbeelden zijn er al waar we van kunnen leren? Kunnen bijvoorbeeld praktijkondersteuners van de huisarts hiervoor worden ingezet? Helpt het als er meer aandacht voor levenseindegesprekken in de opleidingen van artsen en verpleegkundigen komt?”
Voor Tellegen is het duidelijk dat het gesprek in de praktijk tijd en aandacht vergt, en dat het beter zou moeten worden gefaciliteerd. “Ook is er behoefte aan meer informatie voor patiënten, bijvoorbeeld via een publiekscampagne. Want begrijp me goed, de verantwoordelijkheid voor het levenseindegesprek ligt niet alleen bij de zorgprofessionals; mensen hebben hier even goed een eigen verantwoordelijkheid in. Zij moeten bewust gemaakt worden van het belang van het levenseindegesprek. Daarnaast moeten we iets bedenken waardoor we de levenseindewensen digitaal kunnen ontsluiten, zodat alle betrokken zorgverleners rondom een patiënt op de hoogte zijn van zijn of haar wensen.”
Levensvragen
Tijdens de Zoombijeenkomst werd het ook duidelijkheid dat de levenseindegesprekken die momenteel wél gevoerd worden over het algemeen een sterk medische inslag hebben. “Dat insteek van het gesprek kan natuurlijk veel breder. Een goed gesprek over het levenseinde gaat over zoveel meer dan zuiver en alleen medische onderwerpen als euthanasie, reanimatie of palliatieve sedatie. Het kan ook gaan over levensvragen, kwaliteit van leven, afscheid nemen en over ondersteuning bij het afronden van relaties.”
Mooi initiatief.
Opvallend:Huisartsen geven aan geen tijd te hebben voor levenseinde gesprekken.
Gisteren hoorde ik een medisch specialist precies hetzelfde zeggen. Laten we hier serieus naar gaan kijken.
Levenseinde gesprekken worden zeker gevoerd door ZZPer’s die worden ingezet in 24/12 uurszorg en in nachtdiensten.We begeleiden cliënten, familie,vrienden.
Ook is er vaak een warme samenwerking en uitwisseling met zorgteam..thuiszorg..huisarts.
ZZPer’s Je bent niet alleen bezig met de vragen omtrent de dood,maar wandelt met mensen door hun leven.
Ik doe deze palliatieve/terminale zorg al 13
jaar .Het is bijzondere zorgverlening.
Mijn leven- en zakenpartner hebben een bedrijf in het voeren van deze gesprekken. Wij voeren deze gesprekken bij de mensen thuis. Het omvat niet alleen de palliatieve zorg, maar ook de vragen vooraf. En voor de nabestaanden de zaken die na het overlijden moeten gebeuren. Veel van die zaken zijn vooraf al met de diegene die ons inschakelt doorgesproken.
En inderdaad, de meeste mensen schuiven het voor hen uit. Ons argument is altijd: waarom ben je dan wel naar de notaris gegaan voor je testament. Of heb je wel een uitvaartverzekering? Waarom dat dan wel en niet zorgen voor de verdere invulling. Waarmee je jezelf kunt ontzorgen. Maar ook je nabestaanden kunt ontzorgen door zoveel mogelijk zaken van tevoren al op papier te hebben. Hoe is de zorg, rondom het sterven, hier in Nederland geregeld. Er zijn zoveel instanties, die zich hiermee bezig houden. Het is voor een leek niet erg overzichtelijk. Het zijn een paar gesprekken van ieder 2 uur. Na 2 uur neemt de luisteraar niets meer op. Na afloop van alle gesprekken geven wij een grote map aan de mensen zodat zij alles nog eens goed kunnen nalezen.
Het is,naar onze mening, geen taak voor de praktijkondersteuner. Het onderwerp is te groot en teveel omvattend om door de praktijkondersteuner te worden gedaan.
Als thuisverpleegkundige doe ik dat het liefst samen met de huisarts op het einde van de werkweek . Best ook altijd nota ‘s nemen en bewaren. Want na degelijke gesprekken wil ik dan meestal een flinke wandeling maken en eens goed ventileren.
Er is inderdaad nog veel werk aan de winkel
Als vrijgevestigde geestelijk verzorger ben ik gespecialiseerd m.b.t. levenseindegesprekken en zingevingsvragen.
Regio Parkstad 06-44548138
Op het moment dat er voor een patiënt geen curatieve opties meer zijn, probeer ik vaak al het gesprek te openen over de dood. Vaak zijn er dan nog wel palliatieve behandelingen mogelijk waarbij sommige mensen zelfs nog jaren leven, ik heb dan geregeld kort telefonisch contact om even te horen hoe het gaat. als ook hierin op een gegeven moment geen gewenst effect meer is en de behandelopties raken op dan heropen ik het gesprek. Ondanks het feit dat het vaak beladen en emotionele gesprekken zijn vinden patiënten het vaak ook fijn om wat houvast te hebben om ook hele praktische zaken te kunnen bespreken. In onze regio betrek ik dan vrijwel direct de gespecialiseerd palliatief verpleegkundige die de pt ook begeleid op zowel praktisch fysiek als op emotioneel en existentieel vlak. Zo nodig betrekken we een geestelijk verzorger, vaak van grote toegevoegde waarde. Met korte lijnen en fijne werkafspraken voorkomen we op deze manier veel vervelende onverwachte situaties. Vaak is 1 keer een intensiever langer gesprek, soms samen met pall. Vpl een hele goede basis om daarna met kortere gerichte contacten de uiteindelijke zorg in de laatste levensfase goed in te richten. Moeilijkheid is inderdaad om in de drukte van alledag de tijd te nemen/vinden om dit te doen, want het is tijdsintensief en arbeidsintensief. Dus als er en vraag ligt om eerder gesprekken te voeren kan ik me daar volledig in vinden, maar om het ook vaker te doen, tja… Als er aan de ene kant meer gedaan moet worden ( met een spilfunctie voor de huisarts) zal er aan de andere kant iets af moeten aangezien we tijd maar 1 keer kunnen invullen. Daar ligt dus ook een politieke vraag. Succeskansen zijn mi groter bij goede continuïteit van zorgverleners, korte lijnen tussen verschillende betrokkenen, niet schromen om vage omschrijvingen te concretiseren en inderdaad in een vroeg stadium in gesprek gaan.
Inderdaad H.Houtzager.
Onderschrijf wat u schrijft.
Specialistisch Palliatief verpleegkundige heeft, kan hier inderdaad een goede rol in hebben. Ziet het ernaar uit dat de persoon in questie ook somatische zorg moet krijgen in de toekomst, dan is eerder in het proces de specialist Palliatief vpk of de Wijkverpleegkundige, met aandachtsveld paliatieve zorg, inschakelen ook een optie. Al contact hebben met de client in vroeg stadium.
Zoals u zegt: Korte lijnen tussen betrokkenen, er zijn voor de client in een vroeg stadium zal zorg in de laatste levensfase ten goede komen.
Zolang je niet dood bent leef je. Daarom pleit ik voor een tweesporen beleid. Het ene spoor is ziekte lijden, remmende of verzachtende behandelingen, verdriet en angst. Het andere spoor is hoop, kracht, liefde en nabijheid. Lees mijn boek ‘Tussenland. Over leven met de dood in je schoenen’. Verhalen en ervaringen van professionals, mensen die niet meer beter worden en experts.