• Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de voettekst

Palliatieve zorg

  • Palliatieve zorg
    • Wat is palliatieve zorg?
      • Verlichting van klachten
        • Pijnbestrijding
        • Symptoombestrijding
      • Begeleiding
        • Gesprekken
        • Levensvragen
        • Complementaire zorg
    • Waar vind ik het?
      • Thuis
        • Mantelzorg
        • Hulpmiddelen
        • Ondersteuning door vrijwilligers
        • Maaltijdvoorziening
        • Alarmering
      • In het ziekenhuis
    • Wanneer start palliatieve zorg?
      • Kanker
      • Dementie
      • Longziekten
      • Hartfalen
      • Nierfalen
      • Parkinson
      • Kinderen
    • Voordelen van palliatieve zorg
    • Vooroordelen over palliatieve zorg
    • Waarom heet het zo?
    • Extra hulp
    • Verhouding tot euthanasie
    • Goede doelen
    • Particuliere thuiszorg
  • Hospice
    • Opname
    • Kosten
    • Historie
  • Levenseinde
    • Waar wil ik sterven?
    • Het gewone sterven
    • Feiten over sterven
    • Misverstanden
    • Levenseindegesprekken
      • Hoop
    • Beslissingen over het levenseinde
      • Euthanasie en hulp bij zelfdoding
      • Palliatieve sedatie
      • Stoppen met eten en drinken
      • Andere beslissingen
      • Overbehandeling
    • Waken
    • Uitvaart
      • Uitvaartbedrijven
  • Inloophuis
  • Mantelzorg
    • Praktische hulp
    • Juiste informatie krijgen
    • Emotionele steun
  • Zorgplanning
    • Hulpmiddelen voor gesprekken
    • Wensverklaringen
  • Agenda
  • Blog
    • Mariska Overman
      • Een moeder die er niet meer is
      • Sociaal sterven
      • Rare rouw?
      • Digitale nalatenschap, een zegen?
      • In het land der rouwenden is niemand koning
      • Praten over de dood is zo gek nog niet
      • Toekomstige herinneringen
      • Oneindig leven
      • Zie de mens
      • Een kleine dood
      • You are dead
      • Zomer
      • Sterven als een eskimo
      • Lijkenpikkers
      • To be or not to be?
      • Catch 22
      • Geen sinecure
      • Het gekke van rouw
      • Dubbel dood
      • Ooit
      • Van ‘vechten tegen’ naar ‘vechten voor’
      • Carpe diem, maar met mate
      • De stomste verjaardag ooit
      • Een stappenplan voor doodgaan
      • De ander ben jij
      • De zin en onzin van een bucketlist
      • Pokémon Go
      • De Begraafplaats
      • De ziel van de uitvaartondernemer
      • Niemand die het ziet
      • Chemo voor de ziel?
      • De dood in je achterzak
      • Nog één keer
      • Er is alleen het nu
      • Nieuwjaarswens
      • De dood – Niet te bevatten
      • MH-17
      • Dag lief broertje
      • Zij die Nederland helpen sterven?
      • Al mijn doden
      • “Maar het leven zo is leuker”
      • 44
      • Onsterfelijk tot het einde
      • Hemelse proporties
      • Met een buiging
      • Het woord van de dood
      • Ik stond erbij en ik keek ernaar
      • Een goede dood is geen dood
      • Waardig dood zijn
      • De dood leeft
    • Rob Bruntink
      • Quite Discontinuous
      • Ik ben ik ben ik ben
      • Een begraafplaats is ook een plek van liefde
    • Marinus van den Berg
      • Staande houden op één been
      • Leven naar de dood
      • Soms willen zorgverleners graag de regie
      • Wijds
      • Niet gewild
      • In de stilte
      • Ongeneeslijk gemis
      • Sterven in een geleend bed
      • Aandacht voor familie
      • Het uitleenbed
      • Geen kijkuur
      • Rouwen in december
      • Ik was er niet bij
  • Actueel
    • Recensies
    • Nieuwsarchief
      • Nieuws 2017
      • Nieuws 2016
      • Nieuws 2015
      • Nieuws 2014
      • Nieuws 2013
      • Nieuws 2012
      • Nieuws 2011
      • Nieuws 2010
      • Nieuws 2009
      • Nieuws 2008
      • Nieuws 2007
      • Nieuws 2006
      • Nieuws 2005
      • Nieuws 2004
      • Nieuws 2003
      • Nieuws 2002
      • Nieuws 2001
      • Nieuws 2000
      • Nieuws 1999
  • Encyclopedie
    • A-F
    • G-L
    • M-R
    • S-Z

Ik was er niet bij

WakenHet gebeurt dagelijks. Mensen sterven terwijl er niemand bij is. Ook als er wel gewaakt wordt. Het zijn er meer dan vaak gedacht wordt. Kunnen veel mensen alleen maar sterven als er niemand bij hen is? Je kunt er allerlei gedachten over hebben. Het voelt altijd anders als het gaat om iemand die je dierbaar is. “Ik moest niet blijven, ik kon wel naar huis gaan,” hadden ze in het ziekenhuis gezegd. “Mijn man kon zich niet meer goed uiten. Mijn man leed aan de ziekte van Parkinson. Hij had nog geen kamer toen ik hem in het ziekenhuis achter liet. Hij is midden in de nacht overleden. Ik was er niet bij.”

Nu heeft zij nog allerlei vragen: heeft hij nog iets gezegd, heeft hij nog naar haar gevraagd, besefte hij dat hij ging sterven, wat heeft hij nog gedacht? Had hij al een kamer? Het heeft haar allemaal overvallen. Nu het stiller wordt en de uitvaart al een tijd voorbij is, houden deze vragen haar steeds meer bezig. Ze achtervolgen haar. Ze vertelt het in de pauze van een lezing en vraag of ik er wel eens iets over geschreven heb? Zoekt ze herkenning…..? Ik beloof haar erover te schrijven.

Dat het zelfs vaak gebeurt is niet veel meer dan schrale troost. Wie verdriet heeft zit niet te wachten op cijfers. Ook niet op verhalen als ‘Niemand had het nu al verwacht’. Mijn vader stierf in een ziekenhuis na het avondbezoek. Er was geen familie aanwezig. De avondverpleegster was gebleven toen we tegen twaalven in het ziekenhuis aankwamen. Mijn moeder en andere zussen en broers. Zij wist gedetailleerd te vertellen wat medepatiënten hadden gezien, hoe die de verpleging hadden gebeld, die snel waren gekomen en wat er daarna gedaan was, zoals een arts bellen, maar het was te laat. De tijd en de aandacht die deze verpleegkundige nam deed goed.

Wie er niet bij is wil zoveel mogelijk details weten. Maar er is nog iets: het kan als een extra gemis voelen dat je er niet bij kon zijn. Het is een gemis in het gemis. Dat moet erkend worden en niet verklaard of weggepraat. Dat extra gemis vraagt om een meelevende aandacht. Het kan gevoelens en gedachten oproepen die je verwarren, zoals: waarom heeft hij niet even gewacht tot ik er was. Je kunt stille gevoelens hebben van je verlaten voelen. Gevoelens die niet gemakkelijk te delen zijn. Het kan je verdriet verlichten – niet te verwarren met wegnemen – als die gevoelens worden aanvaard. Als je ze mag uiten.

In de pauze keek ik naar de vrouw die me dit vertelde, luisterde, vroeg haar adres en beloofde haar erover te schrijven. Het was een moment op deze dag in Turnhout die me bij bleef en blijft. Er waren er meer, maar dit is er een van.

Footer

Nieuwsbrief Palliatieve Zorg

Blijf op de hoogte, en schrijf je in voor de nieuwsbrief. Je mailadres is in veilige handen bij ons, we doen er verder niets mee.

Snel naar

  • Contact
  • Colofon
  • Vrijwaring
  • Copyright
  • Doneer
  • Nieuwsbrief
  • Over deze site
  • FAQ

Copyright © 2022