Het gebeurt dagelijks. Mensen sterven terwijl er niemand bij is. Ook als er wel gewaakt wordt. Het zijn er meer dan vaak gedacht wordt. Kunnen veel mensen alleen maar sterven als er niemand bij hen is? Je kunt er allerlei gedachten over hebben. Het voelt altijd anders als het gaat om iemand die je dierbaar is. “Ik moest niet blijven, ik kon wel naar huis gaan,” hadden ze in het ziekenhuis gezegd. “Mijn man kon zich niet meer goed uiten. Mijn man leed aan de ziekte van Parkinson. Hij had nog geen kamer toen ik hem in het ziekenhuis achter liet. Hij is midden in de nacht overleden. Ik was er niet bij.”
Nu heeft zij nog allerlei vragen: heeft hij nog iets gezegd, heeft hij nog naar haar gevraagd, besefte hij dat hij ging sterven, wat heeft hij nog gedacht? Had hij al een kamer? Het heeft haar allemaal overvallen. Nu het stiller wordt en de uitvaart al een tijd voorbij is, houden deze vragen haar steeds meer bezig. Ze achtervolgen haar. Ze vertelt het in de pauze van een lezing en vraag of ik er wel eens iets over geschreven heb? Zoekt ze herkenning…..? Ik beloof haar erover te schrijven.
Dat het zelfs vaak gebeurt is niet veel meer dan schrale troost. Wie verdriet heeft zit niet te wachten op cijfers. Ook niet op verhalen als ‘Niemand had het nu al verwacht’. Mijn vader stierf in een ziekenhuis na het avondbezoek. Er was geen familie aanwezig. De avondverpleegster was gebleven toen we tegen twaalven in het ziekenhuis aankwamen. Mijn moeder en andere zussen en broers. Zij wist gedetailleerd te vertellen wat medepatiënten hadden gezien, hoe die de verpleging hadden gebeld, die snel waren gekomen en wat er daarna gedaan was, zoals een arts bellen, maar het was te laat. De tijd en de aandacht die deze verpleegkundige nam deed goed.
Wie er niet bij is wil zoveel mogelijk details weten. Maar er is nog iets: het kan als een extra gemis voelen dat je er niet bij kon zijn. Het is een gemis in het gemis. Dat moet erkend worden en niet verklaard of weggepraat. Dat extra gemis vraagt om een meelevende aandacht. Het kan gevoelens en gedachten oproepen die je verwarren, zoals: waarom heeft hij niet even gewacht tot ik er was. Je kunt stille gevoelens hebben van je verlaten voelen. Gevoelens die niet gemakkelijk te delen zijn. Het kan je verdriet verlichten – niet te verwarren met wegnemen – als die gevoelens worden aanvaard. Als je ze mag uiten.
In de pauze keek ik naar de vrouw die me dit vertelde, luisterde, vroeg haar adres en beloofde haar erover te schrijven. Het was een moment op deze dag in Turnhout die me bij bleef en blijft. Er waren er meer, maar dit is er een van.