• Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de voettekst

Palliatieve zorg

  • Palliatieve zorg
    • Wat is palliatieve zorg?
      • Verlichting van klachten
        • Pijnbestrijding
        • Symptoombestrijding
      • Begeleiding
        • Gesprekken
        • Levensvragen
        • Complementaire zorg
    • Waar vind ik het?
      • Thuis
        • Mantelzorg
        • Hulpmiddelen
        • Ondersteuning door vrijwilligers
        • Maaltijdvoorziening
        • Alarmering
      • In het ziekenhuis
    • Wanneer start palliatieve zorg?
      • Kanker
      • Dementie
      • Longziekten
      • Hartfalen
      • Nierfalen
      • Parkinson
      • Kinderen
    • Voordelen van palliatieve zorg
    • Vooroordelen over palliatieve zorg
    • Waarom heet het zo?
    • Extra hulp
    • Verhouding tot euthanasie
    • Goede doelen
    • Particuliere thuiszorg
  • Hospice
    • Historie
    • Hospice De Duinsche Hoeve
  • Levenseinde
    • Waar wil ik sterven?
    • Het gewone sterven
    • Feiten over sterven
    • Misverstanden
    • Levenseindegesprekken
      • Hoop
    • Beslissingen over het levenseinde
      • Euthanasie en hulp bij zelfdoding
      • Palliatieve sedatie
      • Stoppen met eten en drinken
      • Andere beslissingen
      • Overbehandeling
    • Waken
    • Uitvaart
      • Uitvaartbedrijven
  • Inloophuis
  • Mantelzorg
    • Praktische hulp
    • Juiste informatie krijgen
    • Emotionele steun
  • Zorgplanning
    • Hulpmiddelen voor gesprekken
    • Wensverklaringen
  • Agenda
  • Blog
    • Mariska Overman
      • Een moeder die er niet meer is
      • Sociaal sterven
      • Rare rouw?
      • Digitale nalatenschap, een zegen?
      • In het land der rouwenden is niemand koning
      • Praten over de dood is zo gek nog niet
      • Toekomstige herinneringen
      • Oneindig leven
      • Zie de mens
      • Een kleine dood
      • You are dead
      • Zomer
      • Sterven als een eskimo
      • Lijkenpikkers
      • To be or not to be?
      • Catch 22
      • Geen sinecure
      • Het gekke van rouw
      • Dubbel dood
      • Ooit
      • Van ‘vechten tegen’ naar ‘vechten voor’
      • Carpe diem, maar met mate
      • De stomste verjaardag ooit
      • Een stappenplan voor doodgaan
      • De ander ben jij
      • De zin en onzin van een bucketlist
      • Pokémon Go
      • De Begraafplaats
      • De ziel van de uitvaartondernemer
      • Niemand die het ziet
      • Chemo voor de ziel?
      • De dood in je achterzak
      • Nog één keer
      • Er is alleen het nu
      • Nieuwjaarswens
      • De dood – Niet te bevatten
      • MH-17
      • Dag lief broertje
      • Zij die Nederland helpen sterven?
      • Al mijn doden
      • “Maar het leven zo is leuker”
      • 44
      • Onsterfelijk tot het einde
      • Hemelse proporties
      • Met een buiging
      • Het woord van de dood
      • Ik stond erbij en ik keek ernaar
      • Een goede dood is geen dood
      • Waardig dood zijn
      • De dood leeft
    • Rob Bruntink
      • Quite Discontinuous
      • Ik ben ik ben ik ben
      • Een begraafplaats is ook een plek van liefde
    • Marinus van den Berg
      • Staande houden op één been
      • Leven naar de dood
      • Soms willen zorgverleners graag de regie
      • Wijds
      • Niet gewild
      • In de stilte
      • Ongeneeslijk gemis
      • Sterven in een geleend bed
      • Aandacht voor familie
      • Het uitleenbed
      • Geen kijkuur
      • Rouwen in december
      • Ik was er niet bij
  • Actueel
    • Recensies
    • Nieuwsarchief
      • Nieuws 2017
      • Nieuws 2016
      • Nieuws 2015
      • Nieuws 2014
      • Nieuws 2013
      • Nieuws 2012
      • Nieuws 2011
      • Nieuws 2010
      • Nieuws 2009
      • Nieuws 2008
      • Nieuws 2007
      • Nieuws 2006
      • Nieuws 2005
      • Nieuws 2004
      • Nieuws 2003
      • Nieuws 2002
      • Nieuws 2001
      • Nieuws 2000
      • Nieuws 1999
  • Encyclopedie
    • A-F
    • G-L
    • M-R
    • S-Z

In de stilte

Mijn dagen beginnen in de stilte. Ik sta nog steeds rond 7 uur op. Ik ben dan ook zonder wekker wakker. Ik luister niet meer naar radio 4 en ik zet ook zelf geen muziek op. Het is stil in mijn huis en dat blijft tot ik wegga.

Tegenwoordig is dat vaak pas tussen 9 en 10 uur. Ik lees ook pas daarna de krant die beneden in de brievenbus ligt. In de eerste uren kijk ik naar buiten, lees spirituele lectuur, gedichten en schrijf of bereid een lezing voor. Onlangs had ik om 9.00 uur een cursus te geven voor het leerhuis palliatieve zorgen in Cadenza. Ik ging met de groep eerst naar De Binnentuin, een bijzonder stiltecentrum waar ik vroeg dat we er stil zouden zijn en stil zouden rondkijken. Wat ik aan mezelf merk, merkte ik ook aan de groep: de stilte bleef hangen en dat schiep ruimte om beter te kijken en te luisteren en te praten. “Ik loop soms zomaar van kamer naar kamer in het hospice waar ik werk”, zei een vrijwilliger op een andere cursus. Ik hoorde dat hij niet luisterde naar zijn adem. Hij liep zijn adem voorbij.

Wie zich oefent in stil worden, hoort ook steeds meer zijn adem. Wie zijn adem hoort, hoort soms ook zijn overhaast zijn. Er was een studiedag over bewegen rond het ziekbed. Ik was er niet bij, maar ik vermoed dat er ook stilgestaan is bij stilte en rust rond het ziekbed. Bewegen vanuit stilte is zo anders dan bewegen vanuit onrust en haast. Psychologen adviseren als omgangsregel nog al eens een rustige benadering. Enkele verzorgenden vertelden mij hoe zij rust aan het ziekbed van een Marokkaanse moeder (57) in de praktijk brachten. Een vertelde haar eerste het washandje te laten zien. Dan zag ze aan haar gezicht dat ze begreep dat zij gewassen ging worden. Een ander vertelde dat ze eerst het spuitje liet zien en uitlegde wat ze ging doen. Ik zag voor me hoe beide vrouwen vanuit stilte en rust werkten. Ze wilden niet echt iets over sommige anderen zeggen maar ik hoorde tussen de regels door hun boodschap: wie met onrust binnenkomt, die zaait ook onrust. Ik was onder de indruk van hun doen. Het vraagt om zelfkennis en om oefening om te leven en te werken vanuit stilte.

Stel je voor dat iedere werkdag niet zou beginnen met de overdracht maar met samenkomen in een stilteruimte. Je adem voelen. Je onrust misschien. Er was misschien al heel wat hectiek en onrust voordat je op het werk komt. Stilte en rust kunnen veel bijdragen aan beter kijken, luisteren, observeren…. de kwaliteit van de zorg. Misschien kunnen we ook eens een dag organiseren over rust en stilte rond het bed. Uw reactie is welkom……

Footer

Nieuwsbrief Palliatieve Zorg

Blijf op de hoogte, en schrijf je in voor de nieuwsbrief. Je mailadres is in veilige handen bij ons, we doen er verder niets mee.

Snel naar

  • Contact
  • Colofon
  • Vrijwaring
  • Copyright
  • Doneer
  • Nieuwsbrief
  • Over deze site
  • FAQ

Copyright © 2025