• Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de voettekst

Palliatieve zorg

  • Palliatieve zorg
    • Wat is palliatieve zorg?
      • Verlichting van klachten
        • Pijnbestrijding
        • Symptoombestrijding
      • Begeleiding
        • Gesprekken
        • Levensvragen
        • Complementaire zorg
    • Waar vind ik het?
      • Thuis
        • Mantelzorg
        • Hulpmiddelen
        • Ondersteuning door vrijwilligers
        • Maaltijdvoorziening
        • Alarmering
      • In het ziekenhuis
    • Wanneer start palliatieve zorg?
      • Kanker
      • Dementie
      • Longziekten
      • Hartfalen
      • Nierfalen
      • Parkinson
      • Kinderen
    • Voordelen van palliatieve zorg
    • Vooroordelen over palliatieve zorg
    • Waarom heet het zo?
    • Extra hulp
    • Verhouding tot euthanasie
    • Goede doelen
    • Particuliere thuiszorg
  • Hospice
    • Opname
    • Kosten
    • Historie
  • Levenseinde
    • Waar wil ik sterven?
    • Het gewone sterven
    • Feiten over sterven
    • Misverstanden
    • Levenseindegesprekken
      • Hoop
    • Beslissingen over het levenseinde
      • Euthanasie en hulp bij zelfdoding
      • Palliatieve sedatie
      • Stoppen met eten en drinken
      • Andere beslissingen
      • Overbehandeling
    • Waken
    • Uitvaart
      • Uitvaartbedrijven
  • Inloophuis
  • Mantelzorg
    • Praktische hulp
    • Juiste informatie krijgen
    • Emotionele steun
  • Zorgplanning
    • Hulpmiddelen voor gesprekken
    • Wensverklaringen
  • Agenda
  • Blog
    • Mariska Overman
      • Een moeder die er niet meer is
      • Sociaal sterven
      • Rare rouw?
      • Digitale nalatenschap, een zegen?
      • In het land der rouwenden is niemand koning
      • Praten over de dood is zo gek nog niet
      • Toekomstige herinneringen
      • Oneindig leven
      • Zie de mens
      • Een kleine dood
      • You are dead
      • Zomer
      • Sterven als een eskimo
      • Lijkenpikkers
      • To be or not to be?
      • Catch 22
      • Geen sinecure
      • Het gekke van rouw
      • Dubbel dood
      • Ooit
      • Van ‘vechten tegen’ naar ‘vechten voor’
      • Carpe diem, maar met mate
      • De stomste verjaardag ooit
      • Een stappenplan voor doodgaan
      • De ander ben jij
      • De zin en onzin van een bucketlist
      • Pokémon Go
      • De Begraafplaats
      • De ziel van de uitvaartondernemer
      • Niemand die het ziet
      • Chemo voor de ziel?
      • De dood in je achterzak
      • Nog één keer
      • Er is alleen het nu
      • Nieuwjaarswens
      • De dood – Niet te bevatten
      • MH-17
      • Dag lief broertje
      • Zij die Nederland helpen sterven?
      • Al mijn doden
      • “Maar het leven zo is leuker”
      • 44
      • Onsterfelijk tot het einde
      • Hemelse proporties
      • Met een buiging
      • Het woord van de dood
      • Ik stond erbij en ik keek ernaar
      • Een goede dood is geen dood
      • Waardig dood zijn
      • De dood leeft
    • Rob Bruntink
      • Quite Discontinuous
      • Ik ben ik ben ik ben
      • Een begraafplaats is ook een plek van liefde
    • Marinus van den Berg
      • Staande houden op één been
      • Leven naar de dood
      • Soms willen zorgverleners graag de regie
      • Wijds
      • Niet gewild
      • In de stilte
      • Ongeneeslijk gemis
      • Sterven in een geleend bed
      • Aandacht voor familie
      • Het uitleenbed
      • Geen kijkuur
      • Rouwen in december
      • Ik was er niet bij
  • Actueel
    • Recensies
    • Nieuwsarchief
      • Nieuws 2017
      • Nieuws 2016
      • Nieuws 2015
      • Nieuws 2014
      • Nieuws 2013
      • Nieuws 2012
      • Nieuws 2011
      • Nieuws 2010
      • Nieuws 2009
      • Nieuws 2008
      • Nieuws 2007
      • Nieuws 2006
      • Nieuws 2005
      • Nieuws 2004
      • Nieuws 2003
      • Nieuws 2002
      • Nieuws 2001
      • Nieuws 2000
      • Nieuws 1999
  • Encyclopedie
    • A-F
    • G-L
    • M-R
    • S-Z

Wijds

Ze hield van het wijdse landschap. Het landschap van de polders en de dijken. Het landschap waar je steeds de zee vermoedt. Ze moest wonen onder de donkere bomen waar de lanen nog regenden als de regen al uren was gestopt. Waar het donker was en je niet ver kon kijken. Het was vanwege het werk van haar man in de tijd dat de vrouw haar man had gevolgd. Ze werd zelfs onder de bomen daar begraven op een natuurbegraafplaats. Misschien had ze wel op zee of op een meer uitgestrooid willen worden.

Ik moest aan haar denken en aan haar dochter die dit bij het afscheid vertelde. Ik moest aan haar denken bij het kijken in het fotoboek van fotograaf Wout Berger: When I open my eyes. In the morning. Het was op het einde van de dag dat ik het vond in het fotomuseum op de Wilhelminapier.

In de middag praatte ik met een huisarts in opleiding die oog, oor en gevoel heeft voor het gebruik van metaforen in het gesprek met mensen in transitie. Mensen die gaan sterven. Dood is zo een gesloten en harddoods woord. Je kunt ook in andere taal communiceren. De taal van het leven.

“Het gaat goed als het niet slecht gaat, geen pijn, geen onrust, maar ik weet dat de boot van mijn leven onafwendbaar gekeerd in de haven ligt om naar de zee om uit te varen, al weet niemand precies wanneer,” zei een vijftiger wiens verstandelijke vermogens als beperkt werden gezien. Wie door anderen als niet goed wijs wordt gezien kan zeer wijs zijn. Zijn dag van uitvaren is dichtbij aan het komen. Je kunt het zeegat en de zee vrezen maar ook als een nieuwe ruimte zien. Wie uitvaart hoopt behouden terug te keren.

Ook de zee heeft een horizon : ”Zonder pijn en zonder verdriet en zonder beperking te zijn,” zei de vrouw die meer dan dertig jaar leefde met een man die geestelijk zeer kwetsbaar was. Ook zijn einde komt nabij als een nieuw begin.

Met deze dokter sprak ik over deze mensen die nu aan onze zorg zijn toevertrouwd. Hoe zijn we betrouwbare loodsen? De fotograaf Wout Berger ziet elke ochtend als hij wakker wordt en het gordijn openschuift het IJsselmeer. Al 35 jaar. Nooit zag hij hetzelfde. We – wie het kan en wil – zouden een hospice met uitzicht op een meer of op een zee of op een wijds landschap moeten bouwen. Misschien vraagt dan wel niemand meer om levensbeeïndiging en springt er niemand meer voor de trein.

Zo een schitterend fotoboek dat ik zomaar vond op deze dag waarop het lente voelde in de ochtend, winter in de middag en er rookzwarte donkere wolken waren als een berglandschap in de avond , – als in de Montagnes Noires (2) – tilt me omhoog en doet me dromen van een andere werkelijkheid.

(1) Wout Berger, When I open my eyes, Publisher Fotohof edition, volume 175 ISBN 978-3-902675-75-0

(2) Het gastvrije hotel Aiquefondes in Zuid-Frankrijk heeft een spectaculair uitzicht op de Montagnes Noires. Vol van metaforen is het daar met die opmerkelijke tuin achter het kasteel.

Footer

Nieuwsbrief Palliatieve Zorg

Blijf op de hoogte, en schrijf je in voor de nieuwsbrief. Je mailadres is in veilige handen bij ons, we doen er verder niets mee.

Snel naar

  • Contact
  • Colofon
  • Vrijwaring
  • Copyright
  • Doneer
  • Nieuwsbrief
  • Over deze site
  • FAQ

Copyright © 2022