• Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de voettekst

Palliatieve zorg

  • Palliatieve zorg
    • Wat is palliatieve zorg?
      • Verlichting van klachten
        • Pijnbestrijding
        • Symptoombestrijding
      • Begeleiding
        • Gesprekken
        • Levensvragen
        • Complementaire zorg
    • Waar vind ik het?
      • Thuis
        • Mantelzorg
        • Hulpmiddelen
        • Ondersteuning door vrijwilligers
        • Maaltijdvoorziening
        • Alarmering
      • In het ziekenhuis
    • Wanneer start palliatieve zorg?
      • Kanker
      • Dementie
      • Longziekten
      • Hartfalen
      • Nierfalen
      • Parkinson
      • Kinderen
    • Voordelen van palliatieve zorg
    • Vooroordelen over palliatieve zorg
    • Waarom heet het zo?
    • Extra hulp
    • Verhouding tot euthanasie
    • Goede doelen
    • Particuliere thuiszorg
  • Hospice
    • Opname
    • Kosten
    • Historie
  • Levenseinde
    • Waar wil ik sterven?
    • Het gewone sterven
    • Feiten over sterven
    • Misverstanden
    • Levenseindegesprekken
      • Hoop
    • Beslissingen over het levenseinde
      • Euthanasie en hulp bij zelfdoding
      • Palliatieve sedatie
      • Stoppen met eten en drinken
      • Andere beslissingen
      • Overbehandeling
    • Waken
    • Uitvaart
      • Uitvaartbedrijven
  • Inloophuis
  • Mantelzorg
    • Praktische hulp
    • Juiste informatie krijgen
    • Emotionele steun
  • Zorgplanning
    • Hulpmiddelen voor gesprekken
    • Wensverklaringen
  • Agenda
  • Blog
    • Mariska Overman
      • Een moeder die er niet meer is
      • Sociaal sterven
      • Rare rouw?
      • Digitale nalatenschap, een zegen?
      • In het land der rouwenden is niemand koning
      • Praten over de dood is zo gek nog niet
      • Toekomstige herinneringen
      • Oneindig leven
      • Zie de mens
      • Een kleine dood
      • You are dead
      • Zomer
      • Sterven als een eskimo
      • Lijkenpikkers
      • To be or not to be?
      • Catch 22
      • Geen sinecure
      • Het gekke van rouw
      • Dubbel dood
      • Ooit
      • Van ‘vechten tegen’ naar ‘vechten voor’
      • Carpe diem, maar met mate
      • De stomste verjaardag ooit
      • Een stappenplan voor doodgaan
      • De ander ben jij
      • De zin en onzin van een bucketlist
      • Pokémon Go
      • De Begraafplaats
      • De ziel van de uitvaartondernemer
      • Niemand die het ziet
      • Chemo voor de ziel?
      • De dood in je achterzak
      • Nog één keer
      • Er is alleen het nu
      • Nieuwjaarswens
      • De dood – Niet te bevatten
      • MH-17
      • Dag lief broertje
      • Zij die Nederland helpen sterven?
      • Al mijn doden
      • “Maar het leven zo is leuker”
      • 44
      • Onsterfelijk tot het einde
      • Hemelse proporties
      • Met een buiging
      • Het woord van de dood
      • Ik stond erbij en ik keek ernaar
      • Een goede dood is geen dood
      • Waardig dood zijn
      • De dood leeft
    • Rob Bruntink
      • Quite Discontinuous
      • Ik ben ik ben ik ben
      • Een begraafplaats is ook een plek van liefde
    • Marinus van den Berg
      • Staande houden op één been
      • Leven naar de dood
      • Soms willen zorgverleners graag de regie
      • Wijds
      • Niet gewild
      • In de stilte
      • Ongeneeslijk gemis
      • Sterven in een geleend bed
      • Aandacht voor familie
      • Het uitleenbed
      • Geen kijkuur
      • Rouwen in december
      • Ik was er niet bij
  • Actueel
    • Recensies
    • Nieuwsarchief
      • Nieuws 2017
      • Nieuws 2016
      • Nieuws 2015
      • Nieuws 2014
      • Nieuws 2013
      • Nieuws 2012
      • Nieuws 2011
      • Nieuws 2010
      • Nieuws 2009
      • Nieuws 2008
      • Nieuws 2007
      • Nieuws 2006
      • Nieuws 2005
      • Nieuws 2004
      • Nieuws 2003
      • Nieuws 2002
      • Nieuws 2001
      • Nieuws 2000
      • Nieuws 1999
  • Encyclopedie
    • A-F
    • G-L
    • M-R
    • S-Z

De dood in je achterzak

foto'sIk zie voor mijn geestesoog de foto’s van de uitvaart van mijn moeder, alweer bijna 2 jaar geleden. Op die foto’s staan naast mijn vader een handjevol tante’s en oom’s, wat neven en nichten en mijn eigen gezin. Inmiddels zijn twee van de aanwezigen ook gestorven. Net als mijn moeder door kanker. De eerste vrij snel, ongeveer drie maanden na de uitvaart van mijn moeder kreeg een tante alvleesklierkanker, 5 weken na de diagnose stierf ze. Kort daarna kreeg een andere tante, de zus van mijn moeder, baarmoederkanker. Ze overleed een jaar later, in de zomer van 2013.

Het gegeven dat op foto’s mensen staan die overleden zijn is op zichzelf niet vreemd. Integendeel, het is, als de tijd voortschrijdt, onontkoombaar. Wat me daarentegen wel kan bezighouden is de gedachte dat het ‘vonnis’ ( de ziekte die al aanwezig is, alleen zich nog niet geopenbaard heeft) er eigenlijk al was op een moment dat niemand het wist. Terwijl men treurde om de dood van mijn moeder, zat de dood ook al stiekem in hun eigen achterzak.

Ooit las ik ergens dat, en ik vind het eerlijk gezegd geen vreemde gedachte, de dood van een ander, hoe treurig ook, een soort opluchting is. Want het is zíj, niet ik. Ík ben er nog. Zíj is dood. Ík leef.

Op de een of andere manier maakt die gedachte het allemaal nog wranger. Een (waarschijnlijk vooral onbewuste) opluchting voelen terwijl je zonder dat je het weet weldra zelf die opluchting bij anderen gaat veroorzaken. De ironie van het lot kun je het wel noemen.

En dat die ironie erg zwart kan zijn, blijkt niet alleen uit die uitvaartfoto’s.

Kort voor mijn moeder overleed lag ze thuis op de bank in de woonkamer. Een vriendin van me, zelf oncologieverpleegkundige, was op bezoek. Ze zat op haar knieën naast mijn moeder die geëmotioneerd raakte. Mijn vriendin trachtte troostende woorden te spreken waarop mijn moeder zei: “Ach, ik ben blij dat ik het ben en niet jij. Ik ben al wat ouder, jij bent jong en hebt nog jonge kinderen, ik zou het veel erger vinden als dit jou overkwam”.

Tsja, je voelt het al aankomen natuurlijk. Die vriendin kreeg afgelopen zomer de diagnose borstkanker. Nog geen 40, jonge kinderen. Godzijdank geen uitzaaiingen. Ze heeft onlangs preventieve chemo afgerond.

Mijn vriendin staat niet op de foto’s van de uitvaart van mijn moeder. Stiekem hoop ik, als in een soort regressie naar mijn jeugd waarin magisch denken een natuurlijk gegeven was, dat dit een goed teken is. Een teken dat de dood nog niet in haar achterzak gekropen is, maar slechts een klein duwtje gaf in het voorbijgaan.

Footer

Nieuwsbrief Palliatieve Zorg

Blijf op de hoogte, en schrijf je in voor de nieuwsbrief. Je mailadres is in veilige handen bij ons, we doen er verder niets mee.

Snel naar

  • Contact
  • Colofon
  • Vrijwaring
  • Copyright
  • Doneer
  • Nieuwsbrief
  • Over deze site
  • FAQ

Copyright © 2022