• Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de voettekst

Palliatieve zorg

  • Palliatieve zorg
    • Wat is palliatieve zorg?
      • Verlichting van klachten
        • Pijnbestrijding
        • Symptoombestrijding
      • Begeleiding
        • Gesprekken
        • Levensvragen
        • Complementaire zorg
    • Waar vind ik het?
      • Thuis
        • Mantelzorg
        • Hulpmiddelen
        • Ondersteuning door vrijwilligers
        • Maaltijdvoorziening
        • Alarmering
      • In het ziekenhuis
    • Wanneer start palliatieve zorg?
      • Kanker
      • Dementie
      • Longziekten
      • Hartfalen
      • Nierfalen
      • Parkinson
      • Kinderen
    • Voordelen van palliatieve zorg
    • Vooroordelen over palliatieve zorg
    • Waarom heet het zo?
    • Extra hulp
    • Verhouding tot euthanasie
    • Goede doelen
    • Particuliere thuiszorg
  • Hospice
    • Historie
    • Hospice De Duinsche Hoeve
  • Levenseinde
    • Waar wil ik sterven?
    • Het gewone sterven
    • Feiten over sterven
    • Misverstanden
    • Levenseindegesprekken
      • Hoop
    • Beslissingen over het levenseinde
      • Euthanasie en hulp bij zelfdoding
      • Palliatieve sedatie
      • Stoppen met eten en drinken
      • Andere beslissingen
      • Overbehandeling
    • Waken
    • Uitvaart
      • Uitvaartbedrijven
  • Inloophuis
  • Mantelzorg
    • Praktische hulp
    • Juiste informatie krijgen
    • Emotionele steun
  • Zorgplanning
    • Hulpmiddelen voor gesprekken
    • Wensverklaringen
  • Agenda
  • Blog
    • Mariska Overman
      • Een moeder die er niet meer is
      • Sociaal sterven
      • Rare rouw?
      • Digitale nalatenschap, een zegen?
      • In het land der rouwenden is niemand koning
      • Praten over de dood is zo gek nog niet
      • Toekomstige herinneringen
      • Oneindig leven
      • Zie de mens
      • Een kleine dood
      • You are dead
      • Zomer
      • Sterven als een eskimo
      • Lijkenpikkers
      • To be or not to be?
      • Catch 22
      • Geen sinecure
      • Het gekke van rouw
      • Dubbel dood
      • Ooit
      • Van ‘vechten tegen’ naar ‘vechten voor’
      • Carpe diem, maar met mate
      • De stomste verjaardag ooit
      • Een stappenplan voor doodgaan
      • De ander ben jij
      • De zin en onzin van een bucketlist
      • Pokémon Go
      • De Begraafplaats
      • De ziel van de uitvaartondernemer
      • Niemand die het ziet
      • Chemo voor de ziel?
      • De dood in je achterzak
      • Nog één keer
      • Er is alleen het nu
      • Nieuwjaarswens
      • De dood – Niet te bevatten
      • MH-17
      • Dag lief broertje
      • Zij die Nederland helpen sterven?
      • Al mijn doden
      • “Maar het leven zo is leuker”
      • 44
      • Onsterfelijk tot het einde
      • Hemelse proporties
      • Met een buiging
      • Het woord van de dood
      • Ik stond erbij en ik keek ernaar
      • Een goede dood is geen dood
      • Waardig dood zijn
      • De dood leeft
    • Rob Bruntink
      • Quite Discontinuous
      • Ik ben ik ben ik ben
      • Een begraafplaats is ook een plek van liefde
    • Marinus van den Berg
      • Staande houden op één been
      • Leven naar de dood
      • Soms willen zorgverleners graag de regie
      • Wijds
      • Niet gewild
      • In de stilte
      • Ongeneeslijk gemis
      • Sterven in een geleend bed
      • Aandacht voor familie
      • Het uitleenbed
      • Geen kijkuur
      • Rouwen in december
      • Ik was er niet bij
  • Actueel
    • Recensies
    • Nieuwsarchief
      • Nieuws 2017
      • Nieuws 2016
      • Nieuws 2015
      • Nieuws 2014
      • Nieuws 2013
      • Nieuws 2012
      • Nieuws 2011
      • Nieuws 2010
      • Nieuws 2009
      • Nieuws 2008
      • Nieuws 2007
      • Nieuws 2006
      • Nieuws 2005
      • Nieuws 2004
      • Nieuws 2003
      • Nieuws 2002
      • Nieuws 2001
      • Nieuws 2000
      • Nieuws 1999
  • Encyclopedie
    • A-F
    • G-L
    • M-R
    • S-Z

Ik stond erbij en ik keek ernaar

Een column schrijven. Elke maand rond de 20e begin ik na te denken waar ik iets over wil zeggen. Iets dat te maken heeft met dood, uiteraard. Zondag 18 maart kreeg ik het onderwerp voor deze column in de schoot geworpen; mijn moeder stierf.

Ineens was de dood dichtbij. Dat was hij al eerder, niet voor niets is mijn fascinatie met de dood ontstaan. Maar wat mij betreft was de fascinatie groot genoeg en was deze confrontatie nog even niet nodig. Helaas hield magere hein daar geen rekening mee en klopte hij aan. Of, anders gezegd, sloeg hij met zijn zeis om zich heen, dat vind ik passender klinken.

Alle fascinatie, alle angsten, alle vragen die ik al een leven lang heb kwamen in enkele dagen weer voorbij. Kijkend naar mijn moeder hoe ze stierf, kijkend naar haar terwijl ik haar verzorgde, kijkend naar haar terwijl ze in de kist lag, en kijkend naar haar op de dag van de begrafenis vlak voor het deksel haar voor altijd aan de levende wereld onttrok. Ik zag het leven verdwijnen en de dood verschijnen, in een fractie van een seconde. En ik weet niets meer, zelfs geen klein beetje meer dan ik al dacht te weten, geen enkel extra inzicht is naar boven gekomen. Het enige dat er gebeurd is, is dat ik, wederom, stom geslagen ben door de dood. Door de zinloosheid ervan, de onverwachtheid ervan ( altijd onverwacht, zelfs als het verwacht wordt… ), de lelijkheid ervan, en de onvermijdelijkheid ervan. Alle kennis die ik denk te hebben is irrelevant, de dood werpt je genadeloos terug waar je hoort: bij de onwetenden.

Want uiteindelijk blijft de dood een groot geheim. Voor mij, voor alle anderen. Voor de dood staan we allemaal met de mond vol tanden. Het vreemde namelijk is, heb ik nu meer dan ooit eerder ervaren, dat de dood alleen maar ongrijpbaarder wordt naarmate hij dichterbij komt. Het moment van de laatste adem besef je nooit, omdat je pas na die ademteug en het uitblijven van de volgende je realiseert dát het de laatste teug was. De dood was er al, en je had het niet eens door, zoiets.

Misschien is het precies dat ongrijpbare, dat er zijn vóórdat je het door hebt, dat de dood zo vreselijk maakt. Niet de dood in de vorm van het dode lichaam, niet de dood in de vorm van de randverschijnselen zoals een uitvaart, niet de dood die dan zo zichtbaar aanwezig is. We wanen ons allemaal veilig, maar ondertussen staat de dood misschien wel al naast ons. Die mogelijkheid maakt ons bang. Mij in elk geval wel.

Footer

Nieuwsbrief Palliatieve Zorg

Blijf op de hoogte, en schrijf je in voor de nieuwsbrief. Je mailadres is in veilige handen bij ons, we doen er verder niets mee.

Snel naar

  • Contact
  • Colofon
  • Vrijwaring
  • Copyright
  • Doneer
  • Nieuwsbrief
  • Over deze site
  • FAQ

Copyright © 2025