Waken bij een sterfbed kan een intense ervaring zijn. Maar even goed een saaie of frustrerende. Hoe kun je er een zo goed mogelijke periode van maken?
Waken gaat gepaard met (extreme) emoties. Het kan het einde zijn van een lang ziektetraject, waarin naaste familieleden van de zieke tot het uiterste zijn gegaan in het verlenen van mantelzorg. Voor hen is de waakperiode een moment waarop er plotseling veel minder te doen is. Misschien overvalt de rust. Misschien is er zelfs opluchting, omdat er aan eventueel lijden nu snel een eind lijkt te komen.
Waken kan ook het begin zijn van een enorm onrustige periode. ‘Hoe lang gaat het nog duren?’, is een vraag die als vanzelf opkomt, maar zelden concreet in een aantal uren of dagen te beantwoorden is. Dat maakt het lastig om – naast het waken – een zo gewoon mogelijk leven te leiden. Met een (eigen) gezin, met werk, met een sociaal leven. ‘De dood verstoort vele agenda’s’, is een belangrijke oneliner in deze context. Ook tijdens het waken gaat dit op.
Waken kan, tenslotte, ook een heel verwarrende periode zijn. ‘Wat heeft dit nog voor een nut?’, vraagt men zich vaak af. Niet altijd is er tijdens het waken nog contact mogelijk tussen de zieke en de naasten. Het kan de vraag oproepen waar men nog goed aan doet. Aan waken en nabij blijven, of de dokter vragen de dood een handje te helpen.
Een paar adviezen:
– Neem de tijd voor waken. Geef het de ruimte, geef het prioriteit. Het kunnen kostbare uren en dagen zijn.
– Waken betekent niet dat je per definitie hele dagen naast het bed moet zitten. Juist omdat de duur van het sterfbed vaak onvoorspelbaar is, is dat niet haalbaar. Wissel elkaar af. En besef dat de kern van waken – stilstaan bij het feit dat iemand komt te overlijden – ook op afstand uitgevoerd kan worden.
– Maak het jezelf gemakkelijk, door een zo aangenaam mogelijke sfeer te creëren rondom het sterfbed. Met (zachte) muziek, een kaarsje, een fijne stoel, een mooie lamp, een goed boek…
– Geef ruimte aan verhalen. Haal herinneringen aan de zieke op. Vertel aan anderen wat de zieke voor jou betekent of heeft betekend. Of schrijf ze voor jezelf in een aantekeningenboekje. Haal er eventueel een foto-album bij, om gesprekken te stimuleren.
– Verleen betekenisvolle zorg; streel handen, masseer ze licht. Leg het kussen goed. Kam haren. Durf nabij te zijn.
– Denk aan rituelen. Het kan waardevol zijn als de zieke merkt dat er voor hem/haar gebeden wordt.
– En zorg ervoor dat je kennis hebt over hoe dat – op hoofdlijnen – gaat, dat sterven. Zodat je voorbereid bent op bepaalde geluiden of bewegingen. Lees bij voorbeeld over ‘het gewone sterven’.