• Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de voettekst

Palliatieve zorg

  • Palliatieve zorg
    • Wat is palliatieve zorg?
      • Verlichting van klachten
        • Pijnbestrijding
        • Symptoombestrijding
      • Begeleiding
        • Gesprekken
        • Levensvragen
        • Complementaire zorg
    • Waar vind ik het?
      • Thuis
        • Mantelzorg
        • Hulpmiddelen
        • Ondersteuning door vrijwilligers
        • Maaltijdvoorziening
        • Alarmering
      • In het ziekenhuis
    • Wanneer start palliatieve zorg?
      • Kanker
      • Dementie
      • Longziekten
      • Hartfalen
      • Nierfalen
      • Parkinson
      • Kinderen
    • Voordelen van palliatieve zorg
    • Vooroordelen over palliatieve zorg
    • Waarom heet het zo?
    • Extra hulp
    • Verhouding tot euthanasie
    • Goede doelen
    • Particuliere thuiszorg
  • Hospice
    • Historie
    • Hospice De Duinsche Hoeve
  • Levenseinde
    • Waar wil ik sterven?
    • Het gewone sterven
    • Feiten over sterven
    • Misverstanden
    • Levenseindegesprekken
      • Hoop
    • Beslissingen over het levenseinde
      • Euthanasie en hulp bij zelfdoding
      • Palliatieve sedatie
      • Stoppen met eten en drinken
      • Andere beslissingen
      • Overbehandeling
    • Waken
    • Uitvaart
      • Uitvaartbedrijven
  • Inloophuis
  • Mantelzorg
    • Praktische hulp
    • Juiste informatie krijgen
    • Emotionele steun
  • Zorgplanning
    • Hulpmiddelen voor gesprekken
    • Wensverklaringen
  • Agenda
  • Blog
    • Mariska Overman
      • Een moeder die er niet meer is
      • Sociaal sterven
      • Rare rouw?
      • Digitale nalatenschap, een zegen?
      • In het land der rouwenden is niemand koning
      • Praten over de dood is zo gek nog niet
      • Toekomstige herinneringen
      • Oneindig leven
      • Zie de mens
      • Een kleine dood
      • You are dead
      • Zomer
      • Sterven als een eskimo
      • Lijkenpikkers
      • To be or not to be?
      • Catch 22
      • Geen sinecure
      • Het gekke van rouw
      • Dubbel dood
      • Ooit
      • Van ‘vechten tegen’ naar ‘vechten voor’
      • Carpe diem, maar met mate
      • De stomste verjaardag ooit
      • Een stappenplan voor doodgaan
      • De ander ben jij
      • De zin en onzin van een bucketlist
      • Pokémon Go
      • De Begraafplaats
      • De ziel van de uitvaartondernemer
      • Niemand die het ziet
      • Chemo voor de ziel?
      • De dood in je achterzak
      • Nog één keer
      • Er is alleen het nu
      • Nieuwjaarswens
      • De dood – Niet te bevatten
      • MH-17
      • Dag lief broertje
      • Zij die Nederland helpen sterven?
      • Al mijn doden
      • “Maar het leven zo is leuker”
      • 44
      • Onsterfelijk tot het einde
      • Hemelse proporties
      • Met een buiging
      • Het woord van de dood
      • Ik stond erbij en ik keek ernaar
      • Een goede dood is geen dood
      • Waardig dood zijn
      • De dood leeft
    • Rob Bruntink
      • Quite Discontinuous
      • Ik ben ik ben ik ben
      • Een begraafplaats is ook een plek van liefde
    • Marinus van den Berg
      • Staande houden op één been
      • Leven naar de dood
      • Soms willen zorgverleners graag de regie
      • Wijds
      • Niet gewild
      • In de stilte
      • Ongeneeslijk gemis
      • Sterven in een geleend bed
      • Aandacht voor familie
      • Het uitleenbed
      • Geen kijkuur
      • Rouwen in december
      • Ik was er niet bij
  • Actueel
    • Recensies
    • Nieuwsarchief
      • Nieuws 2017
      • Nieuws 2016
      • Nieuws 2015
      • Nieuws 2014
      • Nieuws 2013
      • Nieuws 2012
      • Nieuws 2011
      • Nieuws 2010
      • Nieuws 2009
      • Nieuws 2008
      • Nieuws 2007
      • Nieuws 2006
      • Nieuws 2005
      • Nieuws 2004
      • Nieuws 2003
      • Nieuws 2002
      • Nieuws 2001
      • Nieuws 2000
      • Nieuws 1999
  • Encyclopedie
    • A-F
    • G-L
    • M-R
    • S-Z

Gesprekken

De hoeveelheid mogelijke gespreksonderwerpen in de laatste levensfase is immens groot. Vooropgesteld moet worden dat het gemoed luchten kán opluchten, en daarmee een wezenlijke, positieve bijdrage kan leveren aan de ervaren kwaliteit van leven. Maar: de ene mens is de andere niet. Er kunnen grote verschillen bestaan in de behoefte aan praten over het gemoed. Wie altijd een binnenvetter is geweest, zal in de laatste levensfase niet zomaar veranderen. Uit onderzoek is bekend dat de meest geliefde zorgverleners ruimte bieden over alles te praten, maar nooit aandringen. In de ruimte die geboden wordt, kunnen patiënten en naasten zichzelf zijn en zich veilig voelen. Dat is van groot belang. Het gevoel van veiligheid wordt vergroot als zorgverleners eerlijk en open zijn, en niet de indruk wekken informatie achter te houden of zich anders voor te doen dan ze zijn.

Veelvoorkomende gespreksonderwerpen zijn hoop, angst en de prognose.

Wanneer eenmaal duidelijk is geworden dat de ziekte ongeneeslijk is, verliest de patiënt veelal alle hoop. Herstel van die hoop is een belangrijk onderdeel in palliatieve zorgverlening. Het gaat daarbij niet meer om de hoop op genezing, want dat is een gepasseerd station. Door te aanvaarden dat genezing er niet meer in zit, is het mogelijk de hoop op andere zaken te richten. Waardig sterven bijvoorbeeld. Of: zo weinig mogelijk pijn; dagelijks een warm bad; het herstellen van door ruzie verwoeste familiebanden; het afronden van het leven en het klaar maken voor de dood. In de praktijk is dat vaak het mooie van hoop: het laat zich niet ontnemen, het past zich aan aan de nieuwe situatie.

In de laatste levensfase is er vaak sprake van angst. Angst om over de dood te praten, angst voor de manier waarop sterven gaat, angst voor ‘daarna’. Mensen hebben er soms allerlei gruwelijke beelden bij. Het is goed om daar helderheid over te geven en de feiten op een rij te zetten. Dit kan een geruststellende invloed hebben.

Begrijpelijkerwijs is de prognose een veel voorkomend gespreksonderwerp in de palliatieve fase. Patiënten stellen vaak de concrete vraag: ‘Hoe lang heb ik nog?’. Of het zijn de naasten die de vraag voorleggen. Zij verwachten dat artsen of verpleegkundigen daarop een antwoord kunnen geven. Dit is echter niet het geval. Over het algemeen is het niet mogelijk een goede voorspelling te doen over het moment van overlijden. Pas in de laatste 48 uur is het soms goed mogelijk de dood te zien naderen. Zorgverleners zullen dit ook eerlijk zeggen als de vraag naar de prognose gesteld wordt.

Hulpmiddelen

Voor zorgverleners die niet gewend zijn om over dit soort onderwerpen met patiënten te praten is het praktische boekje Levenseindegesprekken geschreven.

Mensen die op zoek zijn naar een hulpmiddel om over de laatste levensfase te praten, kunnen terecht bij Bureau MORBidee. In de webwinkel van dit Bureau zijn diverse gesprekshulpen te koop. Kijk anders op het overzicht op deze pagina.

N.B.

Artikelen op deze website kunt u gratis lezen. Een donatie voor de auteur (Rob Bruntink) is welkom. Dat kan hier.

Footer

Nieuwsbrief Palliatieve Zorg

Blijf op de hoogte, en schrijf je in voor de nieuwsbrief. Je mailadres is in veilige handen bij ons, we doen er verder niets mee.

Snel naar

  • Contact
  • Colofon
  • Vrijwaring
  • Copyright
  • Doneer
  • Nieuwsbrief
  • Over deze site
  • FAQ

Copyright © 2025