• Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de voettekst

Palliatieve zorg

  • Palliatieve zorg
    • Wat is palliatieve zorg?
      • Verlichting van klachten
        • Pijnbestrijding
        • Symptoombestrijding
      • Begeleiding
        • Gesprekken
        • Levensvragen
        • Complementaire zorg
    • Waar vind ik het?
      • Thuis
        • Mantelzorg
        • Hulpmiddelen
        • Ondersteuning door vrijwilligers
        • Maaltijdvoorziening
        • Alarmering
      • In het ziekenhuis
    • Wanneer start palliatieve zorg?
      • Kanker
      • Dementie
      • Longziekten
      • Hartfalen
      • Nierfalen
      • Parkinson
      • Kinderen
    • Voordelen van palliatieve zorg
    • Vooroordelen over palliatieve zorg
    • Waarom heet het zo?
    • Extra hulp
    • Verhouding tot euthanasie
    • Goede doelen
    • Particuliere thuiszorg
  • Hospice
    • Historie
    • Hospice De Duinsche Hoeve
  • Levenseinde
    • Waar wil ik sterven?
    • Het gewone sterven
    • Feiten over sterven
    • Misverstanden
    • Levenseindegesprekken
      • Hoop
    • Beslissingen over het levenseinde
      • Euthanasie en hulp bij zelfdoding
      • Palliatieve sedatie
      • Stoppen met eten en drinken
      • Andere beslissingen
      • Overbehandeling
    • Waken
    • Uitvaart
      • Uitvaartbedrijven
  • Inloophuis
  • Mantelzorg
    • Praktische hulp
    • Juiste informatie krijgen
    • Emotionele steun
  • Zorgplanning
    • Hulpmiddelen voor gesprekken
    • Wensverklaringen
  • Agenda
  • Blog
    • Mariska Overman
      • Een moeder die er niet meer is
      • Sociaal sterven
      • Rare rouw?
      • Digitale nalatenschap, een zegen?
      • In het land der rouwenden is niemand koning
      • Praten over de dood is zo gek nog niet
      • Toekomstige herinneringen
      • Oneindig leven
      • Zie de mens
      • Een kleine dood
      • You are dead
      • Zomer
      • Sterven als een eskimo
      • Lijkenpikkers
      • To be or not to be?
      • Catch 22
      • Geen sinecure
      • Het gekke van rouw
      • Dubbel dood
      • Ooit
      • Van ‘vechten tegen’ naar ‘vechten voor’
      • Carpe diem, maar met mate
      • De stomste verjaardag ooit
      • Een stappenplan voor doodgaan
      • De ander ben jij
      • De zin en onzin van een bucketlist
      • Pokémon Go
      • De Begraafplaats
      • De ziel van de uitvaartondernemer
      • Niemand die het ziet
      • Chemo voor de ziel?
      • De dood in je achterzak
      • Nog één keer
      • Er is alleen het nu
      • Nieuwjaarswens
      • De dood – Niet te bevatten
      • MH-17
      • Dag lief broertje
      • Zij die Nederland helpen sterven?
      • Al mijn doden
      • “Maar het leven zo is leuker”
      • 44
      • Onsterfelijk tot het einde
      • Hemelse proporties
      • Met een buiging
      • Het woord van de dood
      • Ik stond erbij en ik keek ernaar
      • Een goede dood is geen dood
      • Waardig dood zijn
      • De dood leeft
    • Rob Bruntink
      • Quite Discontinuous
      • Ik ben ik ben ik ben
      • Een begraafplaats is ook een plek van liefde
    • Marinus van den Berg
      • Staande houden op één been
      • Leven naar de dood
      • Soms willen zorgverleners graag de regie
      • Wijds
      • Niet gewild
      • In de stilte
      • Ongeneeslijk gemis
      • Sterven in een geleend bed
      • Aandacht voor familie
      • Het uitleenbed
      • Geen kijkuur
      • Rouwen in december
      • Ik was er niet bij
  • Actueel
    • Recensies
    • Nieuwsarchief
      • Nieuws 2017
      • Nieuws 2016
      • Nieuws 2015
      • Nieuws 2014
      • Nieuws 2013
      • Nieuws 2012
      • Nieuws 2011
      • Nieuws 2010
      • Nieuws 2009
      • Nieuws 2008
      • Nieuws 2007
      • Nieuws 2006
      • Nieuws 2005
      • Nieuws 2004
      • Nieuws 2003
      • Nieuws 2002
      • Nieuws 2001
      • Nieuws 2000
      • Nieuws 1999
  • Encyclopedie
    • A-F
    • G-L
    • M-R
    • S-Z

Levensvragen

Als er sprake is van een beperkt levensperspectief, lijken levensvragen onontkoombaar te worden. Aandacht hebben voor die levensbeschouwelijke, religieuze of spirituele vragen van patiënten en hun naasten is dan ook een belangrijk onderdeel van palliatieve zorg.

Er is ooit een top tien van levensvragen opgesteld:

1. Hoe moet het verder met mijn naasten (mijn partner, mijn kinderen)?
2. Wat doe ik met de resterende tijd?/Wat wil ik nalaten?
3. Waarom ik?/Waar heb ik dit aan verdiend?
4. Ben ik tevreden over het geleefde leven? Is er spijt?
5. Waarom moet ik zo lijden?/Heeft het leven nu nog zin?
6. Ben ik anderen (mijn partner, mijn kinderen) niet tot last?
7. Wat is er na dit leven?/Is er leven na de dood?
8. Hoe oordeelt God over mijn leven?
9. Hoe vind ik de kracht en/of de hoop om voort te leven?
10. Mag ik uit het leven stappen?

Aandacht besteden aan dergelijke levensvragen betekent in de praktijk vooral: luisteren en praten. Luisteren naar iemands levensverhaal, helpen opmaken van de levensbalans, praten over de levensbeschouwelijke vragen die de patiënt stelt, over een eventuele euthanasiewens of over zijn visie op het leven na de dood. Ook het praten over geloofstwijfel of geloofsverdieping kan onderdeel zijn van de spirituele zorgverlening. Een ander belangrijk aspect betreft het afscheid nemen, het loslaten van het leven.

Mensen die ‘uitbehandeld’ zijn, zitten vaak al middenin een verwerkingsproces. Sinds zij te horen hebben gekregen dat er geen genezing meer mogelijk is, zijn zij zich bewust of onbewust aan het voorbereiden op de dood. Het afscheid nemen dringt zich op. Steeds meer rollen (in werk, in hobby’s, in buurtverenigingen, in het gezin) moeten worden losgelaten. Dat kost soms erg veel moeite. Op het allerlaatst moet zo ongeveer alles uit handen worden gegeven. Er is zelfs hulp nodig bij het eten, het wassen en/of de toiletgang.

In de laatste weken is het loslaten van het gehele leven aan de orde, en dat gaat niet vanzelf. Allerlei zaken uit het eerdere leven kunnen gaan opspelen, zoals de verhoudingen met bepaalde personen, spijt over bepaald gedrag of wroeging over gemiste kansen.

Behalve het verleden, kan ook de toekomst een patiënt zorgen baren. Hoe gaat het verder met mijn kinderen? Redt mijn partner het in z’n eentje? Sommige patiënten willen om die reden nog graag allerlei zaken regelen (testament, nalatenschap).

Wie niemand heeft om over deze levensvragen te praten, kan altijd terecht bij een geestelijk verzorger, die aangesloten is bij een Centrum voor Levensvragen. Op  de website geestelijkeverzorging.nl staat een plattegrond van Nederland, met daarop alle Centra voor Levensvragen. Er is tevens een speciaal telefoonnummer voor deze Centra: 085 00 43 063. Nadat je belt, wordt gevraagd naar je postcode. Daarna word je doorverbonden met het centrum in jouw buurt. Ook op de site van het Platform Regionale Initiatieven Levensvragen (PRIL) staan diverse mogelijkheden voor ondersteuning. 

N.B.

Artikelen op deze website kunt u gratis lezen. Een donatie voor de auteur (Rob Bruntink) is welkom. Dat kan hier.

Footer

Nieuwsbrief Palliatieve Zorg

Blijf op de hoogte, en schrijf je in voor de nieuwsbrief. Je mailadres is in veilige handen bij ons, we doen er verder niets mee.

Snel naar

  • Contact
  • Colofon
  • Vrijwaring
  • Copyright
  • Doneer
  • Nieuwsbrief
  • Over deze site
  • FAQ

Copyright © 2025