• Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de voettekst

Palliatieve zorg

  • Palliatieve zorg
    • Wat is palliatieve zorg?
      • Verlichting van klachten
        • Pijnbestrijding
        • Symptoombestrijding
      • Begeleiding
        • Gesprekken
        • Levensvragen
        • Complementaire zorg
    • Waar vind ik het?
      • Thuis
        • Mantelzorg
        • Hulpmiddelen
        • Ondersteuning door vrijwilligers
        • Maaltijdvoorziening
        • Alarmering
      • In het ziekenhuis
    • Wanneer start palliatieve zorg?
      • Kanker
      • Dementie
      • Longziekten
      • Hartfalen
      • Nierfalen
      • Parkinson
      • Kinderen
    • Voordelen van palliatieve zorg
    • Vooroordelen over palliatieve zorg
    • Waarom heet het zo?
    • Extra hulp
    • Verhouding tot euthanasie
    • Goede doelen
    • Particuliere thuiszorg
  • Hospice
    • Opname
    • Kosten
    • Historie
  • Levenseinde
    • Waar wil ik sterven?
    • Het gewone sterven
    • Feiten over sterven
    • Misverstanden
    • Levenseindegesprekken
      • Hoop
    • Beslissingen over het levenseinde
      • Euthanasie en hulp bij zelfdoding
      • Palliatieve sedatie
      • Stoppen met eten en drinken
      • Andere beslissingen
      • Overbehandeling
    • Waken
    • Uitvaart
      • Uitvaartbedrijven
  • Inloophuis
  • Mantelzorg
    • Praktische hulp
    • Juiste informatie krijgen
    • Emotionele steun
  • Zorgplanning
    • Hulpmiddelen
    • Wensverklaringen
  • Agenda
  • Blog
    • Mariska Overman
      • Een moeder die er niet meer is
      • Sociaal sterven
      • Rare rouw?
      • Digitale nalatenschap, een zegen?
      • In het land der rouwenden is niemand koning
      • Praten over de dood is zo gek nog niet
      • Toekomstige herinneringen
      • Oneindig leven
      • Zie de mens
      • Een kleine dood
      • You are dead
      • Zomer
      • Sterven als een eskimo
      • Lijkenpikkers
      • To be or not to be?
      • Catch 22
      • Geen sinecure
      • Het gekke van rouw
      • Dubbel dood
      • Ooit
      • Van ‘vechten tegen’ naar ‘vechten voor’
      • Carpe diem, maar met mate
      • De stomste verjaardag ooit
      • Een stappenplan voor doodgaan
      • De ander ben jij
      • De zin en onzin van een bucketlist
      • Pokémon Go
      • De Begraafplaats
      • De ziel van de uitvaartondernemer
      • Niemand die het ziet
      • Chemo voor de ziel?
      • De dood in je achterzak
      • Nog één keer
      • Er is alleen het nu
      • Nieuwjaarswens
      • De dood – Niet te bevatten
      • MH-17
      • Dag lief broertje
      • Zij die Nederland helpen sterven?
      • Al mijn doden
      • “Maar het leven zo is leuker”
      • 44
      • Onsterfelijk tot het einde
      • Hemelse proporties
      • Met een buiging
      • Het woord van de dood
      • Ik stond erbij en ik keek ernaar
      • Een goede dood is geen dood
      • Waardig dood zijn
      • De dood leeft
    • Rob Bruntink
      • Quite Discontinuous
      • Ik ben ik ben ik ben
      • Een begraafplaats is ook een plek van liefde
    • Marinus van den Berg
      • Staande houden op één been
      • Leven naar de dood
      • Soms willen zorgverleners graag de regie
      • Wijds
      • Niet gewild
      • In de stilte
      • Ongeneeslijk gemis
      • Sterven in een geleend bed
      • Aandacht voor familie
      • Het uitleenbed
      • Geen kijkuur
      • Rouwen in december
      • Ik was er niet bij
  • Actueel
    • Recensies
    • Nieuwsarchief
      • Nieuws 2017
      • Nieuws 2016
      • Nieuws 2015
      • Nieuws 2014
      • Nieuws 2013
      • Nieuws 2012
      • Nieuws 2011
      • Nieuws 2010
      • Nieuws 2009
      • Nieuws 2008
      • Nieuws 2007
      • Nieuws 2006
      • Nieuws 2005
      • Nieuws 2004
      • Nieuws 2003
      • Nieuws 2002
      • Nieuws 2001
      • Nieuws 2000
      • Nieuws 1999
  • Encyclopedie
    • A-F
    • G-L
    • M-R
    • S-Z

Wanneer start palliatieve zorg?

De vraag wanneer in een ziekteproces de palliatieve fase start, is helaas niet in het algemeen te beantwoorden. Dat hangt af van de ziekte en het stadium van die ziekte.

Er kan sprake zijn van een palliatieve fase (en dus van een noodzaak voor palliatieve zorg) bij:
– mensen met kanker met uitzaaiingen
– mensen met COPD in stadium III/IV (GOLD), met ernstige/zeer ernstige ziektelast
– mensen met hartfalen in stadium III/IV (NYHA)
– mensen met dementie in lichte of matige vorm
– mensen met ALS
– mensen met Parkinson (tanende reactie op behandeling met dopamine + afname cognitieve vermogens)
– mensen met nierfalen (aan de dialyse/op wachtlijst voor transplantatie)
– mensen die een beroerte (CVA) hebben gehad of een ander Niet-Aangeboren Hersenletsel hebben

Condities die de noodzaak voor palliatieve zorg extra groot maken, zijn condities waarin sprake is van:
– een complexe zorgbehoefte,
– grote zorgafhankelijkheid
– afnemende lichaamsfuncties
– belangrijke beperkingen bij dagelijkse activiteiten
– enkele ziekenhuisopnamen per jaar (vanwege de levensbedreigende aandoening)
– een recent verblijf op de afdeling Intensive Care (langer dan 7 dagen)
– risico op verlies van regie, al dan niet door wilsonbekwaamheid

Surprise question

In de praktijk gebruiken zorgverleners soms de zogeheten ‘surprise question’ om het begin van een palliatieve fase te markeren. De surprise question luidt: ‘Zou het u verbazen als deze patiënt binnen één jaar zou komen te overlijden?’ Beantwoordt de zorgverlener deze vraag met ‘Nee’, dan ziet hij de zieke als een palliatieve patiënt. Op deze markering valt wel wat af te dingen. Zo is uit de literatuur bekend dat de voorspelbaarheid van orgaanfalen gering is, wat het gebruik van de surprise question een minimale waarde geeft bij patiënten met bijvoorbeeld long- of hartfalen. Bij dementie is de vraag geheel onbruikbaar, omdat er met de persoon met dementie een jaar voor het geschatte overlijden doorgaans niet meer goed te praten valt. En dat is wel zo prettig als een zorgverlener met een patiënt afspraken over de zorg in de laatste levensfase wil maken.

Flowchart Communicatie Palliatieve Zorg

Om het begin van de palliatieve fase te markeren, is ook de Flowchart Communicatie Palliatieve Zorg te gebruiken. Dit is een stroomschema dat duidelijk maakt wanneer patiënten, naasten en zorgverleners met elkaar over palliatieve zorgverlening zouden kunnen gaan praten. De Flowchart maakt de start van die gesprekken nodig als er sprake is van één van de ziektes die hierboven zijn genoemd (kanker, COPD, et cetera) en één of meer van de condities uit het rijtje daaronder (complexe zorgbehoefte, grote zorgafhankelijkheid, et cetera). Ook bij een hoge kwetsbaarheid van een zieke (vanwege de leeftijd of vanwege een stapeling van ziektes die op zich niet levensbedreigend zijn) is het verstandig het gesprek over palliatieve zorg op te starten.

Gespreksonderwerpen die daarbij aan de orde kunnen komen zijn onder meer:
– prognose
– informatie over mogelijk toekomstige lichamelijke/psychosociale klachten
– aandacht voor lichamelijke, psychosociale en spirituele zorgen
– informatie over het ‘gewone’ stervensproces
– de rol van familie/vrienden (al dan niet als mantelzorgers)
– (medische) beslissingen rondom het levenseinde (over levensbeëindiging: euthanasie, hulp bij zelfdoding en bewust stoppen met eten/drinken om levenseinde te bespoedigen; over donatie; over reanimatie; over palliatieve sedatie; over wanneer wel/niet insturen naar een ziekenhuis; wanneer wel/niet antibiotica toedienen bij levensbedreigende infectie)
– laatste wensen
– wensen rondom afscheid nemen (onafgemaakte zaken/afronding van het leven)
– continuïteit en bereikbaarheid van de zorg

De Flowchart Communicatie Palliatieve Zorg is in pdf-vorm te bestellen bij Bureau MORBidee (webwinkel). De Flowchart is onderdeel van het boekje Levenseindegesprekken.

Footer

Nieuwsbrief Palliatieve Zorg

Blijf op de hoogte, en schrijf je in voor de nieuwsbrief. Je mailadres is in veilige handen bij ons, we doen er verder niets mee.

Snel naar

  • Contact
  • Colofon
  • Vrijwaring
  • Copyright
  • Doneer
  • Nieuwsbrief
  • Over deze site
  • FAQ

Copyright © 2021